Peritoneale dialyse thuis

Bij peritoneale dialyse (PD) wordt de binnenzijde van uw eigen buikholte, het peritoneaal membraan, gebruikt om uw bloed binnenin uw lichaam te filteren en te zuiveren. Dit buikvlies is waar de naam van peritoneale dialyse (PD) vandaan komt.

Bij peritoneale dialyse (PD) wordt een vloeistof genaamd dialyseoplossing (of dialysaat) via een katheter in uw buik gebracht. De dialysevloeistof blijft in uw buik en vangt daar afvalstoffen en overmatig vocht op; zo wordt uw bloed gezuiverd. Er zijn twee processen die hiervoor zorgen, namelijk osmose en diffusie. Zo kunnen afval en vocht uit uw bloed worden gehaald en in de dialyseoplossing terechtkomen. Na ongeveer 1 tot 4 uur wordt via uw katheter de dialyseoplossing met de afvalstoffen en overmatig vocht uit uw buik verwijderd. Dit hele proces noemen we een wissel.

Er zijn twee soorten peritoneale dialyse (PD): continue ambulante peritoneale dialyse (CAPD) en automatische peritoneale dialyse (APD). Het basisprincipe van de behandeling is hetzelfde. De verschillen zitten in de manier waarop de wissels worden uitgevoerd en in het aantal wissels.

Peritoneale dialyse (PD) wordt thuis gedaan, over het algemeen door u zelf en soms met hulp van een verzorger. Door dialyse thuis uit te voeren kunt u de behandelingen aanpassen aan uw levensstijl, en niet andersom. Zo kan peritoneale dialyse (PD) u de mogelijkheid bieden naar uw werk of studie, of op reis te gaan. Aangezien peritoneale dialyse (PD) over het algemeen iedere dag wordt gedaan, kan deze flexibiliteit een groot voordeel zijn. 

Voor wat betreft hoe de behandeling aanvoelt, wordt peritoneale dialyse beschouwd als een pijnloze behandeling. Er worden niet telkens naalden bij gebruikt. U kunt na de behandeling echter een vol gevoel hebben, afhankelijk van wat uw arts u heeft voorgeschreven.

Om dit te kunnen doen, wordt een zak met dialyseoplossing verbonden aan een slang die uw buik ingaat. De wissel begint door het uitloopzak-gedeelte van het systeem op de vloer te plaatsen en de gebruikte dialysevloeistof uit uw peritoneale holte te laten lopen. De zak met nieuwe vloeistof wordt aan een infuusstandaard gehangen, op schouderhoogte. Door middel van de zwaartekracht loopt de verse vloeistof in uw buik. Als dit voltooid is, wordt het systeem afgekoppeld van uw katheter en kunt u uw gang gaan tot uw volgende wissel. Elk van deze wissels duurt ongeveer 20 minuten.  

Maakt u gebruik van CAPD, dan zal uw buik altijd dialyseoplossing bevatten. Telkens wanneer het tijd is voor een wissel doorloopt u de volgende stappen:

Verbinden

U verbindt een nieuwe zak met dialyseoplossing met uw katheter met behulp van een aseptische techniek. Uw arts zal u leren hoe u dit doet.

Leeglopen

De bestaande dialyseoplossing loopt uit uw buik. Afvalproducten en overmatig vocht kunnen zo uw lichaam verlaten.

Flush

Uw katheter wordt gespoeld met de nieuwe dialyseoplossing, om eventuele ziektekiemen te verwijderen die daar tijdens het verbinden zijn terecht gekomen.

Vullen

Is alle oude dialyseoplossing uit uw buik gelopen en is het spoelen van de katheter voltooid, dan wordt uw buik gevuld met nieuwe dialyseoplossing.

Ontkoppelen

Wanneer de nieuwe oplossing geheel in uw buik is gelopen, worden de slang en de zakken losgekoppeld met behulp van de aseptische techniek. De oude vloeistof en de lege zakken worden weggegooid. Uw katheter voor peritoneale dialyse (PD) blijft op zijn plek zitten en wordt beschermd met een steriele dop. Of deze kan worden weggestopt wanneer de wissel voltooid is. Tussen nu en de volgende wissel wordt uw bloed gezuiverd door middel van dialyse. Dit noemen we verblijftijd. U kunt nu uw gang gaan en uw normale activiteiten doen tot de oplossing opnieuw moet worden vervangen.

Deze CAPD-wissel vindt tussen de 1 en 4 keer per dag plaats, afhankelijk van hoe vaak u dialyse nodig heeft. Elke wissel duurt ongeveer 20 minuten om uit te voeren. Uw artsen zullen uw medische en levensstijlbehoeften met u bespreken om te bepalen wat uw individuele voorschrift voor dialyse is.

CAPD wordt ook wel ‘continue’ behandeling genoemd. Dit heeft een aantal voordelen in vergelijking met andere vormen van dialyse. Er is een betere controle op afvalproducten en overmatig vocht tijdens het behandelproces, wat de stress voor uw lichaam kan verminderen. Krijgt u CAPD voorgeschreven, dan heeft u te maken met minder voedselbeperkingen en minder medicatie dan wanneer u hemodialyse (HD) zou krijgen. De CAPD-apparatuur is gemakkelijker te verplaatsen dan andere soorten dialyse-apparatuur. U kunt doorgaan met uw normale activiteiten terwijl u uw behandeling uitvoert en het wordt gemakkelijker voor u om dialyse uit te voeren op andere plekken, bijvoorbeeld op uw werk of bij familie thuis.

Voorafgaand aan elke behandeling wordt uw APD-machine opgebouwd met slangen die verbonden zijn met 10-15 liter schone dialyseoplossing. Een slang van het apparaat wordt vervolgens verbonden met uw katheter. De APD-machine is geprogrammeerd om de stroom van schone dialyseoplossing in uw buik met het apparaat te controleren. Het verwijdert de gebruikte dialyseoplossing uit uw lichaam en vervangt deze door nieuwe oplossing met regelmatige tussenpozen tijdens uw behandeling. Telkens wanneer u uw APD-behandeling uitvoert, moet u de dialysemachine voorzien van nieuwe benodigdheden en dialysevloeistof. Omdat iedere patiënt een andere mate aan dialyse ontvangt, wordt de programmering van uw APD-machine aangepast aan uw specifieke behoeftes.

Tijdens elke APD-behandeling zal de machine automatisch uw behandeling uitvoeren, die bestaat uit de volgende stappen:

Leeglopen

Het apparaat zorgt dat de gebruikte dialyseoplossing uit uw buik loopt. Afvalproducten en overmatig vocht kunnen zo uw lichaam verlaten.

Vullen

Als de machine alle oude oplossing uit uw buik heeft laten lopen, zal uw buik worden gevuld met nieuwe dialyseoplossing.

Verblijftijd

Is uw buik gevuld met nieuwe oplossing, dan zal uw machine de oplossing voor een vooraf ingestelde tijd in uw peritoneale holte laten zitten. Als deze tijd om is, zal de machine de drie stappen herhalen. Deze drie stappen noemen we een wissel, of cyclus. Tijdens de voorgeschreven behandeltijd zal de dialysemachine meerdere wissels uitvoeren.

Een APD-behandeling duurt gewoonlijk tussen de 8 en 12 uur, afhankelijk van uw medische vereisten en levensstijl. Normaal gesproken vindt dit plaats tijdens uw slaap, zodat u overdag uw normale activiteiten kunt uitvoeren. Om de behandeling te kunnen voltooien, moet u verbonden zijn met uw APD-machine. Het is echter mogelijk om tijdelijk te worden losgekoppeld van de machine als dat nodig is. Soms zijn er langere slangen beschikbaar zodat u meer bewegingsvrijheid heeft terwijl u aan de machine verbonden bent. Sommige patiënten hebben aanvullende dialysewissels nodig overdag. Uw arts zal u laten weten of u dit nodig heeft.

APD helpt bij het beheer van het overmatig vocht en afvalproducten tijdens de behandeling. Dit kan de stress voor uw lichaam helpen verminderen. Het kan ook de flexibiliteit vergroten in uw voedingsgewoonte en de hoeveelheid medicatie die u neemt terwijl u dialyse krijgt. Uw behandelingen zullen normaal gesproken ’s nachts plaatsvinden, wat het voor u gemakkelijker maakt om overdag te blijven werken, studeren of met vrienden samen te zijn. U moet uw apparaat elke dag voorbereiden en de gebruikte benodigdheden weggooien nadat uw behandeling is voltooid.

Is uw APD-machine uitgerust met zogenaamd Remote Patient Management, dan kan het actuele gegevens verzamelen over uw dagelijkse thuisbehandelingen en deze versturen naar uw arts in het ziekenhuis of de kliniek. Uw arts kan de voortgang van uw behandeling controleren, de programmering van uw machine vanop afstand aanpassen en eventuele problemen die u ondervindt bespreken tijdens een telefoongesprek.

Met behulp van Remote Patient Management kan uw arts gemakkelijk uw ziekte beheren terwijl u de behandelingen thuis uitvoert. Als er problemen zijn tijdens uw behandeling, zal uw APD-machine de gegevens hierover verzamelen. Ze kunnen dan door uw arts worden beoordeeld. De informatie die uw apparaat naar de kliniek verstuurt, zal hen helpen bij de beslissing of uw behandeling moet worden gewijzigd. U kunt met een gerust gevoel uw behandeling thuis uitvoeren terwijl u weet dat uw arts uw behandeling kan volgen en eventueel aanpassen. U zult nog wel contact moeten opnemen met uw arts of de fabrikant van uw apparaat als er tijdens de behandeling problemen optreden die niet tot de volgende dag kunnen wachten.

Niet alle APD-machines hebben de mogelijkheid voor Remote Patient Management. Bespreek met uw arts of Remote Patient Management in uw behandelplan kan worden opgenomen. 

Uw arts zal een training voor u regelen, waarin u onder andere het volgende leert:

• Uw behandelingsplek inrichten
• Zorgen voor de huidpoort van uw katheter
• PD-wissels uitvoeren
• Uw handen wassen om PD-oplossing op een veilige manier te kunnen hanteren
• Bewaren en bestellen van de benodigdheden voor behandeling
• Het bijhouden van een handmatig behandelingslogboek (indien nodig)
• Het zelf meten van uw bloeddruk, hartslag, temperatuur en gewicht
• Problemen tijdens uw behandeling herkennen en melden
• Omgaan met uw voeding en vochtinname

U hoeft zelf geen peritoneale dialyse (PD) thuis uit te voeren tot u en uw arts vinden dat u er klaar voor bent. Zelfs dan zult u er niet alleen voor staan met uw behandeling; uw zorgteam staat altijd voor u klaar om hulp te bieden.

Terwijl u thuis uw peritoneale dialyse (PD) uitvoert, heeft u nog wel regelmatig een afspraak met uw verpleegkundig team. U kunt de verpleegkundige vragen stellen over uw behandeling of hoe u in contact kunt komen met hulpbronnen die u nodig heeft.

Peritoneale dialyse (PD) kan u meer flexibiliteit in levensstijl bieden dan andere vormen van dialyse. De apparatuur die u nodig heeft, is gemakkelijk te verplaatsen. Zo kunt u uw behandeling ook op andere plekken uitvoeren. Bij peritoneale dialyse (PD)-behandelingen hoeft u niet dagelijks naalden te gebruiken en de behandeling is gewoonlijk pijnloos. Ook wordt het gezien als minder belastend voor uw lichaam dan andere vormen van dialyse, waardoor u zich na de behandeling beter kunt voelen. Ten slotte, omdat peritoneale dialyse (PD) dagelijks worden uitgevoerd en het bloed gedurende 24 uur voortdurend zuivert, krijgt u vaker een dialyse.

Naast deze voordelen zijn er een aantal dingen om te overwegen voordat u peritoneale dialyse (PD) bespreekt met uw arts. Houd er rekening mee dat er, zoals bij elke dialysebehandeling, speciale overwegingen zijn bij peritoneale dialyse (PD):

• Het zal tijd kosten om te wennen aan het gevoel van het uitvoeren van PD. U kunt lichamelijke symptomen ervaren, zoals een vol gevoel, wanneer u met uw behandelingen begint.
• U zult bepaalde belangrijke voorzorgsmaatregelen in acht moeten nemen om het risico op infectie te vermijden. U leert deze van uw zorgteam.
• U heeft ruimte nodig in huis om de apparatuur en benodigdheden voor PD te kunnen bewaren.
• Er wordt een katheter in uw buik geplaatst voor de gehele duur van uw behandeling.